Chùa Tây Phương xây dựng từ lâu và đã được trùng tu nhiều lần vào các thế kỷ XVI, XVII, XVIII. Năm 1554 chùa được xây dựng lại trên nền cũ . Năm 1632 chùa xây dựng thượng điện 3 gian và hậu cung cùng hành lang 20 gian . Năm 1660, Tây Đô Vương Trịnh Tạc cho xây lại chùa mới. Đến năm 1794 dưới thời nhà Tây Sơn chùa được đại tu lại hoàn toàn với tên mới “ Tây Phương Cổ Tự” với hình dáng kiến trúc để lại như thời nay . Chùa Tây Phương còn có tên gốc là Sùng Phức Tự và Hoàng Sơn Thiếu Lâm Tự

Chùa Tây Phương

Ví trị chùa Tây Phương: Chùa được nằm trên ngọn núi Câu Lậu, xã Thạch Xá, Huyện Thạch Thất, Hà Nội

Đặc điểm chùa Tây Phương: Được ví như một bảo tàng tượng phật với nhiều pho tượng cổ độc đáo và có hồn

  Chùa Tây Phương xây dựng từ lâu và đã được trùng tu nhiều lần vào các thế kỷ XVI, XVII, XVIII. Năm 1554 chùa được xây dựng lại trên nền cũ . Năm 1632 chùa xây dựng thượng điện 3 gian và hậu cung cùng hành lang 20 gian . Năm 1660, Tây Đô Vương Trịnh Tạc cho xây lại chùa mới. Đến năm 1794 dưới thời nhà Tây Sơn chùa được đại tu lại hoàn toàn với tên mới “ Tây Phương Cổ Tự” với hình dáng kiến trúc để lại như thời nay . Chùa Tây Phương còn có tên gốc là Sùng Phức Tự và Hoàng Sơn  Thiếu Lâm Tự.Chùa được đặt trên đỉnh núi cao hơn 100 mét .Muốn đến cổng chùa, quý khách phải vượt qua 239 bậc lát đá.Dựa vào thế núi từ thấp lên cao, kiến trúc chùa Tây Phương được xây dựng theo kiểu chữ Tam, gồm ba ngôi chùa song song với nhau dọc theo sườn núi , mỗi chùa cách nhau 1,6m: Chùa Hạ, chua Trung và chùa Thượng. Mặc dù mỗi ngôi chùa mang một kiến trúc riêng biệt nhưng lại nằm trong một chỉnh thể hài hòa, thống nhất giữa không gian núi rừng trầm tịch và thoáng đãng .
Mỗi tòa nhà có hai tầng mái kiểu chồng diêm: Mái trên có núi in nổi hình lá đề, lớp dưới là ngói lót hình vuông sơn ngũ sắc như màu áo cà sa xếp trên những hàng rui gỗ làm thành ô vuông vắn đều đặn. Mái chùa có những góc đao cong vút được kết hợp bởi hai loại vật liệu chính là gỗ và đất nung với những đường nét nổi lên hình hoa, lá, rồng phượng đất sống động , vươn cao tới 2,2m. Xung quanh diềm mái của ba tòa nhà đều được chạm trổ tinh tế theo hình mái lá triện cuốn rất công phu . Tường chùa được xây toàn bằng gạch Bát Tràng, các cột gỗ đều kê trên đá tảng xanh khắc hình cánh sen.
Chùa Tây Phương còn là nơi tập trung của những tác phẩm nghệ thuật đặc sắc, điêu khắc tôn giáo bao gồm chạm trổ , phù điêu và tạc tượng. Hầu hết các đầu bẩy, các bức cổn, xà nách, ván long… làm bằng gỗ trong chùa đều được bàn tay của các nghệ nhân chạm trổ những hình ảnh quen thuộc của dân tộc Việt Nam như hình lá dâu, lá đề, hoa sen, hoa cúc, rồng, phượng , hồ phù… Tác giả của những tác phẩm điêu khắc  tinh xảo này chính là nghệ nhân làng mộc trong vùng Tổng Nủa , làng truyền thống Chàng Sơn – làng mộc nổi tiếng nhất xứ Đoài thời bấy giờ.

Đặc điểm nồi bật của chùa Tây Phương là các bộ tượng . Trong chùa có hơn 70 pho tượng cùng với các bức phù điêu, chủ yếu được tạc bằng gỗ mít sơn son thếp vàng, như các bộ tượng Tam Thế Phật, bộ tượng Di Đà Tam Tôn, tượng Tuyết Sơn, tượng Bồ tát Di Lặc, tượng Bồ tát Văn Thù, tượng Bồ tát Phổ Hiền…. Nhiều pho được tạc cao hơn người thật như 8 pho tượng Kim Cương và Hộ Pháp cao chừng 3m trang nghiêm phúc hậu.Phần lớn các pho tượn này đều được coi là có niên đại cuối thế kỷ XVIII. Một số pho tượng khác được tạc vào giữa thế kỳ XIX.
Chúng ta cũng không thể không kể đến tượng 18 vị La Hán được thờ ở chùa Thượng . Đây được xem là một điển hình của nghệ thuật điêu khắc Việt Nam thế kỷ XVIII đã là một công trình tôn giáo đặc sắc tiêu biểu cho mỹ thuật Việt Nam thời Hậu Lê.
Hằng năm , chùa Tây Phương tổ chức hội chùa từ ngày mùng 6 đến mùng 10/3 âm lịch , thu hút du khách ở khắp mọi miền tổ quốc đến tham quan. Chùa đã được Bộ Văn Hóa công nhận là Di Tích lịch sử văn hóa quốc gia năm 1962.